مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک عوارض دارد

آنتی بیوتیک‌ها یکی از موثرترین و مهمترین داروهایی هستند که نه تنها در بیماری های عفونی و میکروبی بلکه در انواع شیمی درمانی ها، جراحی ها و بسیاری از فرآیندهای پزشکی مورد استفاده قرار می گیرند. اما آنچه امروز موجب نگرانی پزشکان شده، مصرف بی رویه آنتی‌بیوتیک در ایران است که می تواند عوارض بسیاری بر زندگی افراد داشته باشد. این مسئله حاکی از آن است که علاوه بر تمایل به مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها از سوی بیماران، پزشکان هم به راحتی به این داروها متوسل می‌شوند و آن را تجویز می کنند.

مسابقه ای بین انسان و میکروب ها

تقریبا از سال ۱۹۵۰ بود که آنتی‌بیوتیک‌ها به عنوان دارو وارد بازار مصرف شدند، حدود یکسال بعد اولین میکروب‌های مقاوم به پنی‌سیلین گزارش شدند. بدین معنا که انسان‌ مجبور به ساخت آنتی‌بیوتیک‌های جدید با طیف وسیع‌تر شد؛ مسابقه ای بین انسان و میکروب ها! در واقع مصرف بی رویه و نابه جای آنتی‌بیوتیک‌ها باعث مقاوم شدن میکروب ها شده است. البته شدت و سرعت مقاوم شدن میکروب‌ها از آنتی‌بیوتیک‌های جدیدی که به بازار عرضه می‌شود، بسیار بیشتر است.

شاید تصورتان این باشد که در صورت بروز چنین اتفاقی، چاره کار ساخت یک آنتی‌بیوتیک جدید است. اما ساخت یک آنتی‌بیوتیک جدید از یک سو هزینه بسیار بالایی دارد و از سویی دیگر با این سرعت مقاومت میکروبی، سرمایه‌گذاری در ساخت آن صرفه اقتصادی ندارد. این شرایط در حالی رخ داده است که بسیاری از بیماری های عفونی بخصوص بیماری های فصلی نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک ندارند و تنها مقاومت میکروبی به همراه خواهند داشت. در صورت ادامه این روند، دنیا با این خطر مواجه است که به روزهای پیش از کشف آنتی‌بیوتیک، بازگردد.

میکروب‌ها خود را با شرایط تطبیق می‌دهند

در همین راستا محمد رهبر، پزشک عمومی به کلینیک دم گفت: آنتی‌بیوتیک جزو داروهایی است که اگر نا به جا و بیشتر از حد استفاده شود، خاصیت خود را از دست می دهد و بدن نسبت به آن مقاوم می شود. چرا که میکروب ها به مرور، خود را با شرایط تطبیق می دهند؛ بنابراین اگر آنتی‌بیوتیک برای یک میکروب خاص زیاد استفاده شود، به تدریج خود را با آن شرایط تطبیق می دهد و آن آنتی بیوتیک دیگر اثر گذار نخواهد بود.

وی ادامه داد: بسیاری از بیماری های ویروسی اصلا نیازی به آنتی بیوتیک ندارند، اما بیمار با مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک از یک سو باعث تضعیف سیستم دفاعی بدن خود می شود و از طرفی میکروب های طبیعی بدن که وجودشان گاهی برای بدن مفید است را از بین می برد. در چنین شرایطی بدن مستعد ورود عفونت های دیگر می شود و میکروب های خطرناکی که آنتی بیوتیک روی آنها اثر ندارد، به راحتی وارد سیستم های حساس بدن می شوند.

مصرف بالای آنتی‌بیوتیک در ایران

هرچند که مقاومت آنتی‌بیوتیکی یک مسئله و معضل جهانی است اما ایران جزو کشورهایی قرار دارد که مصرف آنتی‌بیوتیک در آن بسیار بالاست. به گفته رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران،۵۰ درصد بیماران در کشور آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند.

دکتر سارا حلاجی متخصص بیماری های عفونی در گفتگو با کلینیک دم اظهار کرد: آنتی بیوتیک در ایران به عنوان چرک خشک کن ترجمه شده و این کلمه خودش مزید بر علت مصرف بیش از حد شده است. در واقع فرد دچار هر عفونت و التهابی که می شود، حتی ویروسی اقدام به خوردن آنتی بیوتیک می کند. او ادامه داد: بیشتر بیماری های فصل پاییز و زمستان، بیماری های ویروسی هستند که نیازی به آنتی بیوتیک ندارند؛ اما برای درمان عوارض احتمالی آنها مانند چرک کردن سینوزیت یا برونشیت از آنتی بیوتیک استفاده می کنند.

او ضمن اشاره به در خواست مکرر بیماران برای تجویز آنتی بیوتیک در ادامه گفت: بیشتر اوقات پزشک از طرف بیماران تحت فشار قرار می گیرد که حتما آنتی بیوتیک تجویز کند. از آنجایی که برخی از همکاران حوصله بحث با بیمار را ندارند، از ابتدا آنتی بیوتیک را تجویز می کنند. به مرور این تصور در فرد به وجود می آید که آنتی بیوتیک باعث بهبود او شده است.

وی ادامه داد: برای مثال وقتی فرد به  آنفلوانزا مبتلا می شود و به دنبال آن گلو درد دارد، اصرار می کند که حتما آنتی بیوتیک تجویز شود. بعد از چند روز بیماری روند طبیعی خود را طی می کند و فرد وارد مرحله بهبود می شود، اما تصور بیمار این است که مصرف آنتی بیوتیک باعث بهبودی او شده است.

باید در مورد مصرف آنتی بیوتیک فرهنگ سازی شود 

دکتر حلاجی در انتها خاطر نشان کرد: برای گذر از این شرایط و مهار مقاومت میکروبی باید فرهنگ سازی های لازم انجام شود. برای مثال یکی از معضلات مهم این است که مردم به راحتی می توانند از داروخانه‌ها آنتی بیوتیک تهیه کنند که این روند باید اصلاح شود. به طوری که بیمار تنها با تجویز پزشک آنتی بیوتیک مصرف کند و از طرفی طول دوره درمان خود را کامل کند.

با توجه به آنچه تاکنون گفته شد؛ در صورت مشاهده هر گونه علائم، پیش از خوردن آنتی بیوتیک حتما به پزشک مراجعه کنید. کلینیک درمان در منزل دم جهاد دانشگاهی، این امکان را فراهم کرده که تا شما تنها با یک تماس، پزشک را بر بالین خود داشته باشید. برای دریافت خدمات درمانی و ویزیت پزشکی عمومی یا متخصص در تهران می توانید با شماره تلفن 02164064 یا 02167398888 تماس حاصل نمایید و در کوتاه ترین زمان توسط پزشک مربوطه در منزل خود ویزیت شوید. همچنین می توانید از طریق وب سایت کلینیک درمان در منزل دم، درخواست خدمات درمانی  خود را ثبت فرمایید.